OPAGAC
«Gure arrantza-sistema erreferentea da inguraketa-arrantzako atunontzi guztiek ingurumen-inpaktua minimiza dezaten»
Julio Morón
OPAGACeko zuzendari gerentea
OPAGAC
Atunontzi Izoztaile Handietako Ekoizle Elkartuen Erakundeko (OPAGAC) ontziteriak beti lideratu ditu arrantza-jardueraren jasangarritasuna hobetzeko ekimenak. Etengabe bilakatzen eta berritzen ari da, ontziteriaren arrantza-gaitasuna hobetzeko eta ekosistemaren gaineko inpaktua murrizteko helburuarekin. Horren adibide argia da 2010ean Jardunbide Egokien urrezko hamar arauak sinatu izana. Izan ere, arau horiek, bi urte ondoren, Espainiako atun-sektorearen Jardunbide Egokien Kode bilakatu ziren eta, iaz, gorenera iritsi ziren, arrantza-munduko ingurumen-ziurtagiri entzutetsuena den MSC lortu zenean.
Jasangarritasunaren aldeko lanaz, abiarazitako gainerako proiektuez eta etorkizunaz mintzatu ginen OPAGAC-ko zuzendari kudeatzaile Julio Morónekin.
OPAGACeko ontzidiak lortu du lehenen munduan MSC zigilu urdina harrapaketen erdirako arrantzatzen duzuen hiru ozeanoetan (Indiako Ozeanoa, Ozeano Barea eta Ozeano Atlantikoa). Nolakoa izan da bide hori?
Luzea. 2010ean hasi zen, OPAGACen Jardunbide Egokien urrezko hamar arauak adostu zirenean, 2012an, bi urte ondoren, Espainiako atun-sektoreko eragile guztiok sinatu genuen Jardunbide Egokien Kode bilakatu zirenak, eta, ostean, beste lau urtetarako Arrantza-jarduera Hobetzeko Programa baten oinarria izan zirenak, MSC ziurtagirira iritsi arte. Jardunbide Egokien Kodea da gure oinarria ekosistemaren gaineko gure inpaktua minimizatzeko, eta gure itsasontzietako begiraleen % 100en estaldurarekin, horren aplikazioa balidatzeko gai gara eta gure marinelek itsasoan aplikatzen duten hobekuntza erakusteko. Oinarritik ahalegin kolektiboa da, hots, marinelek konponbide praktikoak ekartzen ari izan dira, eta lagundu ohi gaituzten armadore eta zientzialarien ahalegina ere bada. Gure arrantza-sistema arrantzatzen dugun ozeano guztietan dago ziurtatuta, eta Arrantzako Eskualdeko Erakundeetan aplikagarria den legeriaren erreferentzia da, inguraketa-arrantzako atunontzi guztiek munduko arrantza selektiboenetako baten ingurumen-inpaktua minimiza dezaten.
Zer esan nahi du ziurtagiri horrek ontziteriarentzat, kontsumitzaileentzat eta balio-katearentzat?
Ahalik eta ondoen egiten ari garen bermea, gero eta ugariagoa den munduko biztanleriari elikagaia modu jasangarrian eta gauzak ondo egiten diren bermeekin ematen jarraitu behar dugulako. Atunaren nutrizio-propietateak paregabeak dira animali jatorriko proteina beste iturri batzuekin alderatuta, eta osasunaren bermea dira, eta hori zaindu egin behar dugu, baliabide preziatu horrek egoera onean iraun dezan eta gure ilobek atuna modu jasangarrian jaten jarrai dezaten.
Horretarako, besteak beste, erakunde zientifikoekin eta prestakuntza-zientifikoekin elkarlanean ari zarete, zenbateraino da garrantzitsua sinergiak sortzea arrantza jasangarria lortzeko?
Funtsezkoa da. Jardunbide Egokiak baliozkotzen eta, zentzua izan dezaten, gure ekintzak bideratzen laguntzen diguten erakunde zientifikoen ekarpena nahitaezkoa da prozesu guztiak eskatutako eraginkortasuna eta sinesgarritasuna izan ditzan ebaluazioan. Horretarako, AZTI-Tecnalia eta IEO-CSIC erakundeen ezinbesteko laguntza dugu, atun tropikalen populazioak ebaluatzen eta gure arrantza hobetzen laguntzen baitigute.
«Hurrengo erronka da merkatuak arrantzako erantzukizun soziala baloratzea eta bere langileei ustiatzen dieten flota-atunaren sarrera mugatzea»
Zure ustez, zein zeregin dagokio OPAGACi etorkizun horretan?
OPAGACek atun-sektorea lideratu du gure jarduera eta horren aintzatespena hobetu dituzten hainbat ekintzaren bidez. Ekintzen artean, Arrantza Arduratsuko Atunaren (APR) gaineko ziurtagiriarekin harro gaude bereziki, gure jardueraren jasangarritasun osoaren zirkulua itxi baitu. Azken ekintza 11 itsasontzitan aplikatzen ari garen telemedikuntza-proiektua da; arrakasta handia lortzen ari da, biziak salbatzeaz gain, gure eskifaia-kideei urrutiko eta kalitatezko osasun-laguntzaren bidez lasaitasuna ematen dielako, eta, horren bidez, haien baldintzak modu esponentzialean hobetzen dituelako itsasontzietan. Espero dugu OPAGACen atun-sektorean hobekuntzak sustatzen jarraitzea, gure arrantza ahalik eta jasangarriena izan dadin eta gure marinelek ahalik eta ingurune hoberenean eta lan-baldintza onenetan lan egiten jarrai dezaten. OPAGACeko kideok jakin badakigu gure atun-konpainien arrakastaren sekretua gure ontzidiko arrantzale onenengan datzala, eta horrek itxaropena ematen digu atun-arrantzarentzat etorkizuna egoten jarrai dezan.
EBko arrantza-politika hobetzea
Zein dira erronka nagusiak? Eta, zuen ustez, zein da hurrengo urratsa sektore jasangarriagoa lortzen jarraitzeko?
Hurrengo erronka da merkatuak arrantzan erantzukizun soziala baloratzea; izan ere, merkatua ingurumenari dagokionaz arduratzen da, baina ez hainbeste jasangarritasun sozialaz. Espainiak Lanaren Mundu Erakundearen (OIT) Arrantza Lanari buruzko 188. Hitzarmena berretsi izana aurrerapauso itzela izan da frogatzeko gure arrantzaleek gutxieneko lan-baldintzak dituztela eta gizarte-arloan gu baino askoz atzeratuago dauden baina EBko merkatura merkataritza-abantailekin sartzen diren beste ontzidi batzuekin lan egiten ari garela, hots, testuinguru desberdin batean, gure atunak lehiatzeko desabantailan baitago. Merkatuak, hortaz, itsasoan langileak esplotatzen dituzten ontzidietako atunaren sarrera mugatu beharko du, testuinguru horietan neurrigabeko jardunbideak, baita esklabotasuna ere, aise gertatzen baitira itsasontzi batzuetan, batez ere, Asiakoetan.
Bide onetik al goaz?
Beti dago zerbait hobetzerik, are gehiago gaur egun, gure jardueraren bideragarritasuna estutasunean jartzen ari diren hainbeste krisi dela eta (covid-19a, Ukrainako gerra, inflazioa, erregaien prezioa …). Baina, gure ustez zerbait hobetu behar bada, hori EBko arrantza-politika da. Europako Batzordeak arrantzalea ia kriminaltzat jotzen ari dela ikusten ari gara, eta haien ustez, legeriak bete ditzan egurra eman behar zaiola, baina, askotan, legeriak ezin dira bete (lehorreratzeko betebeharra edo tolerantzia-marjina, besteak beste). Eta, gainera, Europako ontzidiari bakarrik (lehian ari izateko desabantaila areagotuz) aplikatzen zaion lege-esparru horri arrantzaren deskarbonizazioaren ideia bitxiak gehitu zaizkio, gauza jakina denean ez dagoela hautabide bideragarririk arrantza-ontzietan erregai fosilak ordezkatzeko.
Eta, gainera, deskarbonizazioa sustatzen da kontuan hartu gabe EBko ontzidiaren ahalmena kudeatzeko lege-esparrua goitik behera aldatu behar dela. Izan ere, horrek adoregabetzen ditu armadoreak jarduera gauzatzera, nazioartean Europar Batasuna arrantzatzeko gero eta aukera gehiago galtzen ari delako eta, aldi berean, legeria desberdinaren bidez, gero eta zailago egiten duelako arrantza-jarduera; izan ere, Europar Batasuneko estatuek legeria hori zehapen larrien mehatxupean aplikatu behar izaten dute. Hori ez da bide onetik joatea, batez ere, sektorea gure jarduera hobetzeko gauza asko egiten ari denean.